liyakat kabala

Nesnel İdealizm (Düşüncecilik) Nedir, Ne Demektir? Nesnel idealizm deyimi; dinsel kaliteli öğretilerden daha soyut bir görünüşe bürünen, gerçek dışı ve bilim dışı olmakta farksız bulunmakla birlikte, açıkça tanrılık varsayımı dile getirmeden evrenin temelinde ruhsal bir özün evrenden...

Nesnel Etmenler Nedir, Ne Demektir? Toplumsal gelişmenin iki şartından bir tanesi olan insandan bağımsız ve onun faaliyetini sınırlandırıp yönlendiren koşullar… başta üretim düzeyi olmak üzere doğa şartları, tarihsel gelişmenin yüklediği görevler nesnel etmen’lerdir. İnsanın bilinçsel ve...

Nesnel Eytişim Nedir, Ne Demektir? Varlığın gelişmesi… Kavramların gelişmesi’ni söyleyen öznel eytişim deyimi karşılığında kullanılır. Bu iki deyim düşünceci eytişimci Hegel’le özdekçi eytişim anlayışlarındaki temel ayrılığı da meydana koyar. Hegel’de eytişim düşüncenin devimi’dir ve bundan...

Nesnel Gerçek Nedir, Ne Demektir? Nesnel gerçek deyimi gerçek deyimi ile anlamdaştır, nesnenin kendini dile getirir, eş deyişle bilme konusu olan her şey’dir ve tek sözle dışımızdaki dünya’dır. Bu anlamda özdek deyimi ile de anlamdaştır, çünkü insan zihninin dışında varolan her şey özdektir...

Nedensellik Yasası Nedir? Nedenle etkisi arasındaki bağlantının zorunluluğunu saptayan yasa. Nedenle etkisiz arasındaki bağlantısal zorunluluk belli ilişkilerde ortaya çıkar. Örneğin güneş yaprakları kızartır, talaşları tutuşturur, insan derisini karartır, buzu eritir, balmumunu yumuşatır...

Nasıl Nedir, Ne Demektir? Bir şeyin kökü veya özünün belirtilmesini isteyen soru. Aslı ne? Bilinçli insan doğaya ne, neden, niçin, nasıl sorularıyla yaklaşmaya başlamıştır. Aristoteles biliminin amacı, olayların niçin meydana geldiklerini açıklamaktı, Galilei’yle başlayan çağdaş bilimin amacı...

Neden Nedir, Ne Demektir? Bir olayı meydana getiren etken… Bilimsel nedensellikle idealist sebepliliği karıştırmamak gerekir. Nesnel nedenler, insanın bilinç ve iradesinden bağımsız olarak etken olan nedenlerdir. Öznel nedenlerse nesnel nedenlerin insan bilincindeki yansımasına dayanan insansal...

Manişeizm Nedir, Ne Demektir? Manişeizm, İranlı Mani’nin kurmuş olduğu Hristiyan-Zerdüşt karması düalist dindir. Manişeizm‘in temeli, Zerdüştçülüğün iyilik ve kötülük ilkesine dayanır. Evrende iki ilke egemendir; iyilik ışık ve ruhtur, kötülük de karanlık ve bedendir. Evren bir...

Marburg Okulu Nedir, Ne Demektir? Marburg Okulu, Yeni Kantçılık akımının temsilcisi olan bir felsefe okulu, felsefe ekolüdür. Marburg Okulu, Hermann Cohen tarafından kurulmuş, Paul Gerhard Natorp ve Ernst Cassirer tarafından geliştirilerek sürdürülmüş bir felsefi görüştür. Marburg Okulu...

Marksizm, Marksçılık Nedir? Marksizm veya Marksçılık, büyük Alman filozoflar Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından geliştirilen “bilimsel toplumculuk” doğrultusundaki felsefe, toplum ve ekonomi öğretisidir. Marksizm; özgün bir siyaset felsefesi anlayışı, tarihi diyalektik materyalizm ile...

Mekanizm, Mekanikçilik Nedir? Mekanizm veya Mekanikçilik, evrende gelişen bütün olayları mekanik sebeplerle açıklamaya çalışan fikir akımıdır. Mekanizm, bütün olay ve olguları hareketle ve hareket yasalarıyla açıklamaktadır. Mekanizm için fiziksel varoluşun geliştirmiş olduğu fiziki olay ve...

Mimesis Nedir, Ne Demektir? Taklit; benzetme, örnek alınan şeyi yeniden yapma. Kimi düşünürler sanatı, nesnelerin bir taklidi (mimemis), bir benzetmesi olarak görürler. -Alinti-

Monad Nedir, Ne Demektir? Leibniz’in felsefesinde, sonul gerçekliği oluşturan , sonsuz küçüklükte ruhsal-maddi varlıklara verilen ad. Leibniz bu terimi felsefenin temel kavramı olarak kullanmıştır. Her monad bilinçlilik derecesine göre, öteki monadlardan farklılaşan tek, yok edilemez, dinamik...

Moralite Nedir, Ne Demektir? Alm. Eudömonismus, Fr. Eudrimonisme, Ing. Eudaemonism, Yun. Eudaimonismos, es. T. Istisadiye. Bir insanın iyi ve kötü açısından davranış biçimleri ve ahlaki düşünüşü. Ahlaki kurallar ile uyum içinde Mutçuluk. Yaşamın manasını mutlulukta bulan, insan eylemlerinin son...

Mekanik Gerekircilik, Mekanikçi Gerekircilik Nedir? Mekanik Gerekircilik her çeşit sebebi mekanik nedene indirgeyen ve rastlantıyı nedensellik sayarak yadsıyan gerekircilik anlayışıdır. Bilimin temeli olan gerekircilik (determinizm) XVIII ve XIX yüzyıllarda fizikçi Newton‘un mekaniğinden...

Mekanikçi Devim Nedir, Ne Demektir? Yer değiştirme devimi. Sayısız devim biçimlerinden yalnızca biri ve en yalınıdır. Devimin varlık biçimleri, yer değiştirmeden insan düşüncesine kadar sayısız çeşitliliktedir ve ısı, ışık, nebülözler, güneş sistemi, radtasyonlar, elektromanyetik alanlar...

Metafizik Nedir? Metafizik, felsefenin bir dalıdır. İlk felsefeciler tarafından, “fizik bilimlerinin ötesinde kalan” manasına gelen “metafizik” sözcüğü ile felsefeye kazandırılmıştır. İncelemeleri varlık, varoluş, evrensel, özellik, ilişki, sebep, uzay, zaman, tanrı, olay gibi kavramlar...

Mendeleyev Yasası Nedir, Ne Demektir? Rus kimyacısı Dimitri İvanoviç Mendeleyev (1844-1907) kimyasal elementlerin priyodik sınıflanmasını keşfetmekle çağdaş düşünceye büyük katkıda bulunmuştur. Nicelikten niteliğe geçiş yasası böylece kimyasal elementlere de uygulanmış ve bir kez daha...

Metafizik Düşüncecilik Nedir, Ne Demektir? Doğadışı bir ilk neden tasarımlayan nedensellik anlayışı. Bir olayın nedenini ondan önce gelen bir nedene bağlayan ve bu şekilde ilksizlikle sonsuzluğu öne sürmüş olan ‘görgül nedensellik’ deyimi karşıtı olarak kullanılır. ‘Metafizik nedensellik’se bu...

Metafizik Nedensellik Nedir, Ne Demektir? Doğadışı bir ilk neden tasarımlayan nedensellik anlayışı. Bir olayın sebebini ondan önce gelen bir nedene bağlayan ve böylece ilksizlikle sonsuzluğu öne sürmüş olan ‘görgül nedensellik’ deyimi karşıtı olarak kullanılır. ‘Metafizik nedensellik’se bu...