M
Muzik
Guest
Dünyadaki birçok alanda bulunan cinsiyet eşitliksizlikleri, bu sistemin karşısında duran bazı güçlü kadınlar sayesinde aşılmış ve o kadınların yeşerttiği ormanlarla önlerine kattıkları değişim rüzgârları, bugüne değin güçlenerek ve büyüyerek gelmiştir. O kadınlar ki ilk olmuşlar ‘yeri yok’ denilen yerlerde ve çoğalmışlar. Çünkü her kadın bilir ki; bir kadının olamayacağı tek bir yer yoktur şu yeryüzünde.
Sinema ve Televizyon sektöründe ilklere imza atan bazı önder kadınları sizin için listeledik. Bu güçlü kadınlardan haberimiz olsun ki karşımıza engel diye çıkan tüm zorluklarda, onlardaki gücü kendimizde hissedelim ve ait olduğumuz yere gelmek için birlikte savaşalım.
Gücümüz birlikten ve beraberlikten geçsin. Yaşasın kadın dayanışması!
8.Kathryn Bigelow
İlk En İyi Yönetmen Oscar’ını Alan İlk Kadın
ABD doğumlu Kathryn Bigelow, 1951 yılında dünyaya geldi. Sinemayla genç yaşlarında tanışan Bigelow, daha sonra sinema teorisi ve eleştirisi üzerinde Colombia Üniversitesi’nde eğitim aldı ve yine aynı konu üzerine master yaptı. 1978 yılında çektiği ilk filmi The Set-Up, 20 dakikalık bir kısa metrajdı. İlk uzun metrajı The Loveless (Sevgisizler)’ı ise 1981 yılında çekti. Daha sonra Born in Flames, Near Dark, Point Break gibi filmler çeken yönetmen 2009 yılında çektiği The Hurt Locker (Ölümcül Tuzak) filmiyle 82. Oscar ödüllerinde tam 9 dalda aday gösterildi ve 6 dalda Oscar kazandı. En İyi Yönetmen kategorisinde aldığı ödülle ise dünyada bu kategoride ödül alabilen ilk kadın yönetmen oldu.
7. Cahide Sonku
Türkiye’nin İlk Kadın Yönetmeni ve Yapımcısı
1961 yılında Yemen’de doğan ve gerçek adı Cahide Serap olan Cahide Sonku, daha sonra ailesiyle birlikte İstanbul’a gelir. Babasının ailesini terk etmesi üzerine yoksul bir döneme girerler. Önce Halkevleri tiyatrosuna giren Cahide, daha sonra Osmanlı Devletinin ilk konservatuarı olan Darülbedayi’ye girer. Ondaki yeteneği keşfeden Muhsin Ertuğrul’un desteğiyle bir çok oyunda oynayarak zamanla şehir tiyatrolarının aranan ismi olur. 1949 yılında oyunculuk yaptığı Fedakar Ana filminin yönetmeni Seyfi Havaeri rahatsızlanınca, filmin devamını çeken Cahide Sonku, Türkiye’de ilk defa film yöneten kadın olur. 1950 yılında kendi film şirketi Sonku Film’i kurar ve aynı yıl Vatan ve Namık filmini yönetir.
6. Hayfa El Mansur
Suudi Arabistan Tarihinde Çekilen İlk Film Bir Kadına Ait
1974 yılında Suudi Arabistan’da doğan Hayfa El Mansur, Kahire’deki Amerikan Üniversitesinde Karşılaştırmalı Edebiyat bölümünü okuduktan sonra Avustralya’ya giderek Sidney’deki film okuluna gider. Film çekmenin yasak olduğu bir ülke olan Suudi Arabistan’da, senaryosunu yazdığı Wadjda (Vecide) filmini çeker ve 2012 yapımı olan bu film ile Hayfa, Suudi Arabistan’ın ilk uzun metraj çeken yönetmeni olur.
5.Alice Guy Blache
Dünyanın İlk Kadın Yönetmeni
1873’de Fransa’da doğan Alice Guy Blache, eğitimini Paris’te görür ve sekreter olarak çalışmaya başlar. 1897 yılında film ekipmanı satışı yapan Leon Gaumont’un yanında sekreterliğe başlayan Blache, çalıştığı şirketinin film yapımına başlamasıyla sinemayla tanışır. 1896 yılında çektiği kısa filmi La Fée Aux Choux (The Cabbage Fair) ile Alice Guy Blache, dünyanın ilk kadın yönetmeni olur.
4. Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir
Türkiye’nin İlk Kadın Oyuncuları
Müslüman Türk kadınlarının sahneye çıkması ve de filmlerde oynamasının yasak olduğu Cumhuriyet öncesi dönemde yapılan Türk filmlerinde Ermeni ve Rum gibi gayrimüslim azınlıklardan olan kadınlar oyunculuk yapmaktaydı. Cumhuriyet ile birlikte Müslüman kadınlarda filmlerde oynamaya başlar. 1923 yılında, Muhsin Ertuğrul’un Halide Edip’in aynı adlı eserinden uyarlayarak çektiği Ateşten Gömlek filminde ilk defa iki Müslüman kadın oyunculuk yapar. Bunlar; Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir’dir.
1897 İstanbul doğumlu olan Beadi Muvahhit, Saint Antoine’de başladığı eğitim hayatını, Terakki Mektebi ve Notre Dame de Sion Lisesi’nde aldığı eğitimlerle tamamlamıştır. Bedia, 1914’de telefon şirketine alınan ilk kadınlarda birisi olduktan sonra aynı yıl Darülbedayi’ye girer. Darülbedayi’nin 1923 yılındaki İzmir turnesinde Atatürk’ün “Türk kadınlarının neden sahneye çıkmadığı” sorusu üzerine bir gecede hazırlanarak İbnürrefik Ahmed Nuri’nin Ceza Kanunu eserinde Sacide rolünü oynar ve sahneye çıkan ilk Müslüman Türk kadını olur. 1923 yılında ise Muhsin Ertuğrul’un teklifiyle “Ayşe” rolünü oynayarak Türkiye’nin ilk Müslüman kadın oyuncularından birisi olmayı başardı.
1903 İstanbul doğumlu olan Neyyire Neyyir, Horhor Numune mektebinde daha sonra da Darülmuallimat (Kız öğretmen okulu)’da okudu. Daha sonra Amerikan Kız Kolejine giden ve burada tiyatro oyunlarında oynayan Neyyire, 1923 yılında “Kezban” rolü için kadın oyuncu arandığını yazan bir gazete ilanına tek başvuru yapan kadın olur ve Türkiye’nin ilk Müslüman kadın oyuncularından birisi olmayı başarır.
3.Oprah Winfrey
Kendi Televizyon Programına Sahip Olan İlk Kadın
1954 yılında Mississippi’de doğan Oprah, annesi ve babası ayrılınca yetiştirilmek üzere anneannesinin yanına gönderilir. 3 yaşında okumayı öğrenen Oprah, burada hafta sonları kiliseye gider ve halk tarafından “küçük vaiz” olarak anılmaya başlar. Yıllar sonra annesi bir evde temizlikçi olarak iş bulunca Oprah’ı yanına alır. Oprah’ın bu dönemde bazı akrabaları tarafından tecavüze uğraması sonrası bir süre psikolojisi bozulur ve asi bir kız haline gelir. Bunun üzerine annesi Oprah’ı babasının yanına gönderir. Daha sonra Oprah, liseyi dereceyle bitirir ve üniversiteye başlar. Afrika asıllı Amerika güzellik yarışmasında birinci olması sonrasında WVAL radyo programında yarı zamanlı işe girer ancak daha sonra okulunu yarım bırakarak işe tam zamanlı olarak devam eder. Daha sonra WTVD-TV kanalının ilk siyahi haber sunucusu olarak medyadaki ilk deneyimine başlayan Oprah, aynı zamanda People Are Talking programına sunucu ortak olarak çalışmaya başlar. Halk tarafından sevilen ve tanınan birisi haline geldiğinde ise WLS-TV kanalında kendine ait programı Winfrey Show’a başlar ve bu programla pek çok ödül kazanır.
2. Nuran Devres
Türkiye’deki İlk Kadın Haber Televizyon Spikeri
1948 yılında Ankara’da doğan Nuran Devres ilkokul, ortaokul ve liseyi Ankara Ted Kolejinde tamamlar ve Ankara Üniversitesinde İngiliz Filolojisi bölümünde okumaya başlar. Üniversitedeyken TRT’nin açmış olduğu spikerlik sınavını kazanır ve 31 Ocak 1968 yılında o zamanlar daha Ankara’da deneme yayınları yapan TRT’nin ilk televizyon yayınını gerçekleştirir. Nuran Devres’in yaptığı o tarihi konuşma şöyledir:
“Burası 3.bant 5.kanaldan deneme yayınları yapan Ankara Televizyonu. Bugün 31 Ocak 1968. Bu akşamki deneme yayınlarına başlıyoruz.”
1. Jülide Gülizar
Türkiye’de Televizyondaki İlk Açık Havada Haber Okuma, İlk Naklen Yayın, İlk Röportaj
1929 yılında Adana’da doğan Jülide Gülizar, ilkokulu Mersin’de okuduktan sonra lise için Ankara’ya gider. Daha sonra Ankara Üniversitesinde Hukuk bölümünü bitirir ve 1956 yılında Ankara Radyosunda işe girer. Arkadaşlarıyla birlikte “Bahçe” isimli bir edebiyat – sanat dergisi çıkaran Jülide’nin bazı edebiyat dergilerinde şiirleri yayımlanır. 1968’de Türkiye’de televizyon yayınlarının başlamasıyla TRT’de haber spikeri olarak yayına çıkan ilk kadınlardan birisi olmayı başarır. Jülide Gülizar, ilk açık havada haber okuma, ilk naklen yayın, ilk röportaj gibi birçok yeniliğe imzasını atmıştır.
BONUS: Jodie Whittaker
İlk Kadın Doctor Who
İngiliz yapımı olan ve 1963 yılından beri hayatımızda olan BBC yapımı Doctor Who disizi, 27 sezondur yayın hayatına devam eden bir bilim kurgu serisidir. Bir zaman yolcusu olan Doctor Who, TARDIS isimli bir polis kulübesi ile zaman yolculuğu yaparak tüm canlılara yardım götüren ölümsüz bir kahramandır. Doctor ölüm zamanı geldiğinde dış görünüşünü tamamen değiştirerek yeni bir karaktere bürünür ve ölümsüzlüğü devam eder. Bu özelliği ile 1963’ten beri 13 farklı Doctor Who karakteri dizide Doctor Who’yu canlandırmıştır. Bunlar sırasıyla; William Hartnell, Patrick Troughton, Jon Pertwee, Tom Baker, Peter Davison, Colin Baker, Sylvester McCoy, Paul McGann, Christopher Eccleston, David Tennant, Matt Smith, John Hurt ve Peter Capaldi’dir. Yeni sezondaki Doctor’un ise Jodie Whittaker olmasına karar verilmiştir ve Jodie Whittaker, Doctor Who tarihindeki ilk kadın Doctor Who olmuştur.
Sinema ve Televizyon sektöründe ilklere imza atan bazı önder kadınları sizin için listeledik. Bu güçlü kadınlardan haberimiz olsun ki karşımıza engel diye çıkan tüm zorluklarda, onlardaki gücü kendimizde hissedelim ve ait olduğumuz yere gelmek için birlikte savaşalım.
Gücümüz birlikten ve beraberlikten geçsin. Yaşasın kadın dayanışması!
8.Kathryn Bigelow
İlk En İyi Yönetmen Oscar’ını Alan İlk Kadın
ABD doğumlu Kathryn Bigelow, 1951 yılında dünyaya geldi. Sinemayla genç yaşlarında tanışan Bigelow, daha sonra sinema teorisi ve eleştirisi üzerinde Colombia Üniversitesi’nde eğitim aldı ve yine aynı konu üzerine master yaptı. 1978 yılında çektiği ilk filmi The Set-Up, 20 dakikalık bir kısa metrajdı. İlk uzun metrajı The Loveless (Sevgisizler)’ı ise 1981 yılında çekti. Daha sonra Born in Flames, Near Dark, Point Break gibi filmler çeken yönetmen 2009 yılında çektiği The Hurt Locker (Ölümcül Tuzak) filmiyle 82. Oscar ödüllerinde tam 9 dalda aday gösterildi ve 6 dalda Oscar kazandı. En İyi Yönetmen kategorisinde aldığı ödülle ise dünyada bu kategoride ödül alabilen ilk kadın yönetmen oldu.
7. Cahide Sonku
Türkiye’nin İlk Kadın Yönetmeni ve Yapımcısı
1961 yılında Yemen’de doğan ve gerçek adı Cahide Serap olan Cahide Sonku, daha sonra ailesiyle birlikte İstanbul’a gelir. Babasının ailesini terk etmesi üzerine yoksul bir döneme girerler. Önce Halkevleri tiyatrosuna giren Cahide, daha sonra Osmanlı Devletinin ilk konservatuarı olan Darülbedayi’ye girer. Ondaki yeteneği keşfeden Muhsin Ertuğrul’un desteğiyle bir çok oyunda oynayarak zamanla şehir tiyatrolarının aranan ismi olur. 1949 yılında oyunculuk yaptığı Fedakar Ana filminin yönetmeni Seyfi Havaeri rahatsızlanınca, filmin devamını çeken Cahide Sonku, Türkiye’de ilk defa film yöneten kadın olur. 1950 yılında kendi film şirketi Sonku Film’i kurar ve aynı yıl Vatan ve Namık filmini yönetir.
6. Hayfa El Mansur
Suudi Arabistan Tarihinde Çekilen İlk Film Bir Kadına Ait
1974 yılında Suudi Arabistan’da doğan Hayfa El Mansur, Kahire’deki Amerikan Üniversitesinde Karşılaştırmalı Edebiyat bölümünü okuduktan sonra Avustralya’ya giderek Sidney’deki film okuluna gider. Film çekmenin yasak olduğu bir ülke olan Suudi Arabistan’da, senaryosunu yazdığı Wadjda (Vecide) filmini çeker ve 2012 yapımı olan bu film ile Hayfa, Suudi Arabistan’ın ilk uzun metraj çeken yönetmeni olur.
5.Alice Guy Blache
Dünyanın İlk Kadın Yönetmeni
1873’de Fransa’da doğan Alice Guy Blache, eğitimini Paris’te görür ve sekreter olarak çalışmaya başlar. 1897 yılında film ekipmanı satışı yapan Leon Gaumont’un yanında sekreterliğe başlayan Blache, çalıştığı şirketinin film yapımına başlamasıyla sinemayla tanışır. 1896 yılında çektiği kısa filmi La Fée Aux Choux (The Cabbage Fair) ile Alice Guy Blache, dünyanın ilk kadın yönetmeni olur.
4. Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir
Türkiye’nin İlk Kadın Oyuncuları
Müslüman Türk kadınlarının sahneye çıkması ve de filmlerde oynamasının yasak olduğu Cumhuriyet öncesi dönemde yapılan Türk filmlerinde Ermeni ve Rum gibi gayrimüslim azınlıklardan olan kadınlar oyunculuk yapmaktaydı. Cumhuriyet ile birlikte Müslüman kadınlarda filmlerde oynamaya başlar. 1923 yılında, Muhsin Ertuğrul’un Halide Edip’in aynı adlı eserinden uyarlayarak çektiği Ateşten Gömlek filminde ilk defa iki Müslüman kadın oyunculuk yapar. Bunlar; Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir’dir.
1897 İstanbul doğumlu olan Beadi Muvahhit, Saint Antoine’de başladığı eğitim hayatını, Terakki Mektebi ve Notre Dame de Sion Lisesi’nde aldığı eğitimlerle tamamlamıştır. Bedia, 1914’de telefon şirketine alınan ilk kadınlarda birisi olduktan sonra aynı yıl Darülbedayi’ye girer. Darülbedayi’nin 1923 yılındaki İzmir turnesinde Atatürk’ün “Türk kadınlarının neden sahneye çıkmadığı” sorusu üzerine bir gecede hazırlanarak İbnürrefik Ahmed Nuri’nin Ceza Kanunu eserinde Sacide rolünü oynar ve sahneye çıkan ilk Müslüman Türk kadını olur. 1923 yılında ise Muhsin Ertuğrul’un teklifiyle “Ayşe” rolünü oynayarak Türkiye’nin ilk Müslüman kadın oyuncularından birisi olmayı başardı.
1903 İstanbul doğumlu olan Neyyire Neyyir, Horhor Numune mektebinde daha sonra da Darülmuallimat (Kız öğretmen okulu)’da okudu. Daha sonra Amerikan Kız Kolejine giden ve burada tiyatro oyunlarında oynayan Neyyire, 1923 yılında “Kezban” rolü için kadın oyuncu arandığını yazan bir gazete ilanına tek başvuru yapan kadın olur ve Türkiye’nin ilk Müslüman kadın oyuncularından birisi olmayı başarır.
3.Oprah Winfrey
Kendi Televizyon Programına Sahip Olan İlk Kadın
1954 yılında Mississippi’de doğan Oprah, annesi ve babası ayrılınca yetiştirilmek üzere anneannesinin yanına gönderilir. 3 yaşında okumayı öğrenen Oprah, burada hafta sonları kiliseye gider ve halk tarafından “küçük vaiz” olarak anılmaya başlar. Yıllar sonra annesi bir evde temizlikçi olarak iş bulunca Oprah’ı yanına alır. Oprah’ın bu dönemde bazı akrabaları tarafından tecavüze uğraması sonrası bir süre psikolojisi bozulur ve asi bir kız haline gelir. Bunun üzerine annesi Oprah’ı babasının yanına gönderir. Daha sonra Oprah, liseyi dereceyle bitirir ve üniversiteye başlar. Afrika asıllı Amerika güzellik yarışmasında birinci olması sonrasında WVAL radyo programında yarı zamanlı işe girer ancak daha sonra okulunu yarım bırakarak işe tam zamanlı olarak devam eder. Daha sonra WTVD-TV kanalının ilk siyahi haber sunucusu olarak medyadaki ilk deneyimine başlayan Oprah, aynı zamanda People Are Talking programına sunucu ortak olarak çalışmaya başlar. Halk tarafından sevilen ve tanınan birisi haline geldiğinde ise WLS-TV kanalında kendine ait programı Winfrey Show’a başlar ve bu programla pek çok ödül kazanır.
2. Nuran Devres
Türkiye’deki İlk Kadın Haber Televizyon Spikeri
1948 yılında Ankara’da doğan Nuran Devres ilkokul, ortaokul ve liseyi Ankara Ted Kolejinde tamamlar ve Ankara Üniversitesinde İngiliz Filolojisi bölümünde okumaya başlar. Üniversitedeyken TRT’nin açmış olduğu spikerlik sınavını kazanır ve 31 Ocak 1968 yılında o zamanlar daha Ankara’da deneme yayınları yapan TRT’nin ilk televizyon yayınını gerçekleştirir. Nuran Devres’in yaptığı o tarihi konuşma şöyledir:
“Burası 3.bant 5.kanaldan deneme yayınları yapan Ankara Televizyonu. Bugün 31 Ocak 1968. Bu akşamki deneme yayınlarına başlıyoruz.”
1. Jülide Gülizar
Türkiye’de Televizyondaki İlk Açık Havada Haber Okuma, İlk Naklen Yayın, İlk Röportaj
1929 yılında Adana’da doğan Jülide Gülizar, ilkokulu Mersin’de okuduktan sonra lise için Ankara’ya gider. Daha sonra Ankara Üniversitesinde Hukuk bölümünü bitirir ve 1956 yılında Ankara Radyosunda işe girer. Arkadaşlarıyla birlikte “Bahçe” isimli bir edebiyat – sanat dergisi çıkaran Jülide’nin bazı edebiyat dergilerinde şiirleri yayımlanır. 1968’de Türkiye’de televizyon yayınlarının başlamasıyla TRT’de haber spikeri olarak yayına çıkan ilk kadınlardan birisi olmayı başarır. Jülide Gülizar, ilk açık havada haber okuma, ilk naklen yayın, ilk röportaj gibi birçok yeniliğe imzasını atmıştır.
BONUS: Jodie Whittaker
İlk Kadın Doctor Who
İngiliz yapımı olan ve 1963 yılından beri hayatımızda olan BBC yapımı Doctor Who disizi, 27 sezondur yayın hayatına devam eden bir bilim kurgu serisidir. Bir zaman yolcusu olan Doctor Who, TARDIS isimli bir polis kulübesi ile zaman yolculuğu yaparak tüm canlılara yardım götüren ölümsüz bir kahramandır. Doctor ölüm zamanı geldiğinde dış görünüşünü tamamen değiştirerek yeni bir karaktere bürünür ve ölümsüzlüğü devam eder. Bu özelliği ile 1963’ten beri 13 farklı Doctor Who karakteri dizide Doctor Who’yu canlandırmıştır. Bunlar sırasıyla; William Hartnell, Patrick Troughton, Jon Pertwee, Tom Baker, Peter Davison, Colin Baker, Sylvester McCoy, Paul McGann, Christopher Eccleston, David Tennant, Matt Smith, John Hurt ve Peter Capaldi’dir. Yeni sezondaki Doctor’un ise Jodie Whittaker olmasına karar verilmiştir ve Jodie Whittaker, Doctor Who tarihindeki ilk kadın Doctor Who olmuştur.