Lamarkçılık Nedir, Ne Demektir?
Lamarckçılık Nedir?
Lamarkçılık, yaşamsal sürecin çevreye uyma mecburiluğundan doğan dönüşümlerini kalıtımla kuşaklardan kuşaklara geçerek evrimleştiğini ileri süren kuramdır. Lamarkçılık, Türk Dil Kurumunca yayınlanan Ruhbilim Terimleri Sözlüğünde İng. Lamarckianism deyimi karşılığı olarak öyle tanımlanmaktadır: “Canlı bir varlığın yaşadığı sürece örgenlerinden birini kullanmasından veya kullanmamasından doğan değişmelerin bir kuşaktan ötekine geçtiğini savunan bir evrim kuramı.”
Fransız doğabilimcisi Jean Baptiste Lamarck (1733-1829), türlerin değişmezliği kuramına karşı çıkarak, evrim düşüncesinin ilkel ama tutarlı bir biçimini sunan kişidir. Kuramın karakteristik fonksiyonları şunlardır:
Canlı varlıkların cansızlardan türediğini ileri sürmüştür,
Canlıların çevreye uyma mecburiluğunu saptamıştır (değişikliklerin çevreye uyma mecburiluğundan (ihtiyaçlardan) kaynaklandığını ileri sürmüştür N.)
Çevreye uymanın gerektirdiği değişikliklerin kalıtımla kuşaklardan kuşaklara geçtiğini savunmuştur.
Lamarkçılık Kuramı ‘dönüşümcülük’ adı ile anılır. Lamarck, dönüşümsel evrimin yalnızca çevreye uyma mecburiluğundan ileri geldiğini sanıyordu. Örneğin zürafanın önceleri otla beslenen normal boyunlu ve bacaklı bir hayvan olduğunu, yaşadığı çevre çöl haline geldiği için diğer bir çevreye geçerek yiyeceğini yüksek dallardan sağlamak mecburiyetinde kaldığını, boynunun ve bacaklarının o yüksek dallara yetişebilmek için ve mecburi olarak uzamış bulunduğunu ileri sürmüştür.
(Yeryüzünde her niş (farklı beslenme bölgesi) canlılar tarafından doldurulmuştur. Her nişe uygun canlılar evrimleşmiştir. Canlılar nişlere uygun olarak evrimleşmişlerdir. Zürafalar da ağaçların yüksek dallarındaki yiyeceklerle beslenmeye göre evrimleşerek o nişi (ağaçların yüksek kısımları beslenme bölgesini) dolduran hayvanlardır N.)
İngiliz bilgini Darwin, buna, pek çok evrimsel olayları çok daha iyi açıklayan doğal ayıklanma olgusunu eklemiştir (Doğal ayıklanma, Lamarck’ın değişikliklerin çevreye uyma mecburiluğundan kaynaklandığı savına karşıt değildir, onu tamamlar.
Doğal ayıklanmada da çevreye en iyi uyum sağlayanlar evrimleşmeye devam eder, uyum sağlayamayanlar ayıklanır N)
Çok ilerici bir kuram ilerisürmesine karşın, Lamarck’ın gerici düşünceleri de vardır. Lamarck, varlıkların gelişmesini tanrısal bir amacın belirlediğine inanıyordu. Çünkü ona göre özdeksel olanda kendisinden bir gelişme gücü olamazdı. Bununla birlikte evrimcilik alanında en yetkin kuramı oluşturan Charles Darwin, ondan yararlanmıştır, Lamarck’ın gerek çevre ve gerek kalıtım görüşlerini kendi kuramında kullanmıştır.
-Alinti-