Sarkazm, bir ifadenin düz anlamı ile gerçek anlamı arasında fark olması durumudur. Sarkazmi, alaycılık olarak tanımlayabiliriz ancak her türlü alaycılık, sarkazm değildir. Genellikle hafife alma, tarizde (dokundurma) bulunma, eğlenme, neşelenme gibi amaçlarla kullanılır.
Örneğin, yaz kampı ödül töreninde, dağıtılan onlarca ödülden hiçbirini alamadığı için, ağlamak üzere olan 8 yaşındaki kızına, babasının gülerek, “maşallah bütün ödülleri sildin süpürdün!” demesi gibi. Burada kullanılmış olan sarkastik yaklaşım, yaşanan durumu reddetmeden, üzüntü ögesini dışarıda bırakmayı amaçlamış ve ağlamak üzere olan çocuğun gülmesi ile amacına ulaşmıştır.
Sarkazm, eleştirmek, övmek hatta belki de aşağılamak amacı ile kullanılabilir. Bazı davranış bilimciler, sarkazmin iletişimi gerilettiği, yakın çevrenin dışında kullanımının sorunlara yol açtığı yönünde açıklamalarda bulunsalar da, dünyanın en prestijli işletme okullarından Harvard’da yapılan bir araştırma tam tersini söylüyor. Bu araştırmanın bulgularına göre, sarkazm, “zekanın en üst düzeyde” kullanılmasıdır. Araştırmaya katılanların, sarkazmi kullanarak bir görevi yerine getirdiklerinde, yaratıcılık düzeylerinin yükseldiği gözlenmiştir. Bununla birlikte sarkazme maruz kalanlar da benzer bir gelişim göstermişlerdir. Sarkastik bir konuşmanın şifresini çözebilmek için, soyutlama yapmak ve kalıplar dışında düşünmek gerekiyor.
Bilgi teknolojileri uzmanı, Vacheh Joakim, Psychology Today’a yaptığı açıklamada, sarkastik iltifatların hem daha eğlenceli hem de yapılan kişide bir üstünlük hissi yarattığını bildirdi. Sarkazmin yarattığı çatışma durumunun neden olduğu sinir bozucu bakışın dahi kişiye güç kazandırdığı iddia ediliyor.
Sonuç olarak, sarkazm zekayı ve yaratıcılığı artırırken, kişinin konfor alanının dışına çıkarak, kendisini eleştirebilme mekanizmasını harekete geçirmesine yardımcı oluyor. Bilişsel süreçleri hızlandırması ve güçlendirmesi gibi iki çok önemli faydasının bilimsel olarak kanıtlanmış olması, sarkazmin potansiyelini açıkça ortaya koymaktadır.
Mevsim.org
Mevsim.org
Örneğin, yaz kampı ödül töreninde, dağıtılan onlarca ödülden hiçbirini alamadığı için, ağlamak üzere olan 8 yaşındaki kızına, babasının gülerek, “maşallah bütün ödülleri sildin süpürdün!” demesi gibi. Burada kullanılmış olan sarkastik yaklaşım, yaşanan durumu reddetmeden, üzüntü ögesini dışarıda bırakmayı amaçlamış ve ağlamak üzere olan çocuğun gülmesi ile amacına ulaşmıştır.
Sarkazm, eleştirmek, övmek hatta belki de aşağılamak amacı ile kullanılabilir. Bazı davranış bilimciler, sarkazmin iletişimi gerilettiği, yakın çevrenin dışında kullanımının sorunlara yol açtığı yönünde açıklamalarda bulunsalar da, dünyanın en prestijli işletme okullarından Harvard’da yapılan bir araştırma tam tersini söylüyor. Bu araştırmanın bulgularına göre, sarkazm, “zekanın en üst düzeyde” kullanılmasıdır. Araştırmaya katılanların, sarkazmi kullanarak bir görevi yerine getirdiklerinde, yaratıcılık düzeylerinin yükseldiği gözlenmiştir. Bununla birlikte sarkazme maruz kalanlar da benzer bir gelişim göstermişlerdir. Sarkastik bir konuşmanın şifresini çözebilmek için, soyutlama yapmak ve kalıplar dışında düşünmek gerekiyor.
Bilgi teknolojileri uzmanı, Vacheh Joakim, Psychology Today’a yaptığı açıklamada, sarkastik iltifatların hem daha eğlenceli hem de yapılan kişide bir üstünlük hissi yarattığını bildirdi. Sarkazmin yarattığı çatışma durumunun neden olduğu sinir bozucu bakışın dahi kişiye güç kazandırdığı iddia ediliyor.
Sonuç olarak, sarkazm zekayı ve yaratıcılığı artırırken, kişinin konfor alanının dışına çıkarak, kendisini eleştirebilme mekanizmasını harekete geçirmesine yardımcı oluyor. Bilişsel süreçleri hızlandırması ve güçlendirmesi gibi iki çok önemli faydasının bilimsel olarak kanıtlanmış olması, sarkazmin potansiyelini açıkça ortaya koymaktadır.
Mevsim.org
Mevsim.org