Uzay ajansları, bugüne kadar Mars'a pek çok uzay aracı indirmiş olmalarına rağmen hala Kızıl Gezegen'den bir canlı yayın gerçekleştirmediler. Peki neden hala Mars'tan bir canlı yayınımız yok?
İnsanlık, Güneş Sistemi’ndeki komşumuz Mars ile olan bağını güçlendirmek için her geçen gün çalışmalarını biraz daha artırıyor. Geçtiğimiz hafta NASA tarafından fırlatılan Perseverance, bu çalışmalar dahilinde atılmış en büyük adımlardan biriydi ve Perseverance, milyonlarca kilometrelik yolculuğunu Şubat 2021’de tamamlayarak Mars’a inişini gerçekleştirecek.
NASA, hemen hemen bütün uzay görevlerindeki roket fırlatma anlarını canlı yayınlıyor. Peki neden uzay araçlarının Mars’a indikleri ana dair bir canlı yayın yapılmıyor? Ya da soruyu daha geniş bir yelpazede ele alalım; teknoloji bu kadar gelişmiş olmasına rağmen neden hala Mars’tan bir canlı yayınımız yok?
Mars'tan eş zamanlı görüntü iletimi imkansız
Bu soruya yanıt vermek için ilk olarak ‘Canlı yayın nedir?’ sorusuna yanıt vermemiz gerekiyor. Canlı yayın, bir görüntünün herhangi bir cihazda depolanmadan görüntüleyiciye eş zamanlı olarak iletilmesidir. Buradaki eş zamanlı ifadesi büyük önem taşıyor zira Mars’tan Dünya’ya neden canlı yayın olmadığının açıklaması bu ifadede gizli.
Dünya’daki bildiğimiz canlı yayınlar verilerin ışık hızında (ışık, bir saniyede Dünya’nın etrafında yaklaşık 7 tur atabilir) iletilmesiyle gerçekleşiyor ve buna rağmen yayın cihazlarındaki veri işleme yazılımları, canlı yayınların birkaç saniye gecikmeyle gerçekleşmesine neden oluyor.
Mars'tan Dünya'ya veri aktarım hızı, canlı yayın için gerekenin çok altında
Mars ise Dünya’ya ortalama 225 milyon kilometre uzaklıkta. Bu da demek oluyor ki Mars’tan Dünya’ya gönderilen bir radyo sinyali, Dünya’ya ortalama 14 dakikada ulaşacak. Üstelik Mars ile Dünya arasındaki mesafe değişkenlik gösterdiğinden sinyallerin gecikme süresi 4 dakikaya kadar inip 24 dakikaya kadar çıkabilecek. Böyle bir durumda ‘eş zamanlı’ görüntü iletiminin çok da mümkün olmadığı aşikar.
Bir an için böyle bir gecikmenin sorun olmadığını kabul edelim; sonuçta Mars’ı canlı canlı izliyoruz, 14 dakikalık bir gecikme kabul edilebilir. Bu noktada da teknik yetersizlikler karşımıza çıkıyor. Perseverance, Mars’a inişini gerçekleştirdikten sonra NASA’nın Dünya’daki Deep Space Network (DSN) antenine, 3.125 b/s ile 15.625 b/s arasındaki hızlarda sinyal gönderecek. Bu hız, gerekli olan video aktarma hızının çok altında.
Mars'ı yüksek çözünürlüklü canlı yayınlarda görebilmek için biraz daha beklememiz gerekiyor
Günümüz 1080p yani Full HD canlı yayınları, bu kaliteyi sunabilmek için 8 Mbps yani yaklaşık 8.000.000 b/s, 4K canlı yayınlar ise 57.000.000 b/s hıza ihtiyaç duyuyor. Dolayısı ile Mars’ı gerçekten yüksek çözünürlüklü olarak ‘canlı canlı’ görebilmemiz için uzay ajanslarının veri iletim sınırlarını epey artırmaları gerekiyor. Bu arada Mars'tan bir canlı yayın izleyemesek de Mars'ın 4K görüntüsünü izleyebilirsiniz.
Mars'ın 4K çözünürlüğündeki videosu