Metafizik Yöntem Nedir?
Metafizik yöntem, metafizik düşünme ve uygulama tekniğidir. Metafizik düşünme, diyalektik düşünmenin tam karşıtı olarak, doğasal, bilinçsel ve toplumsal nesne ve olguları; devimsiz, bağımsız, çelişmesiz, değişmez ve gelişmez olarak düşünmektir.
Nitekim böylesine nesne ve olgular ne doğada ne bilinçte ne de toplumda vardır ve ancak ‘doğadışı’nda, yani metafizikte varsayılabilirler.
Evrende her şey devamlı bir devim, çelişme, değişme, gelişme içindedir ve birbiriyle bağımlıdır. Doğayı, insanı ve toplumu bu doğasal işleyiş yasaları içinde ve nesnel gerçekliklerine uygun olarak düşünmek ve incelemekse ‘metafizik yöntem’in tam karşıtı olan ‘diyalektik yöntem’in düşünme ve uygulama tekniğidir.
Metafizik yöntem nesneleri “bir daha değişmemek üzere kesin ve son biçimiyle yapılmış gibi’’ kabul eder ve kavramları kesin, daima ve her yerde geçerli olarak tanımlar.
Oysa nesneler gibi kavramlar da daimi olarak çelişir, değişir ve gelişirler. ‘Metafizik’ kavramının kendisi bile tarihsel süreçte çeşitli değişiklikler geçirmiş ve çeşitli anlamlarda kullanılmıştır.
Açıkça görülmüş olduğu gibi nesne, kavram veya olay olsun; herhangi bir olguyu ‘sonsuzca geçerli olarak’ ele almak düşünme, inceleme ve uygulama işlemlerini büyük yanılgılara düşürür. Metafizik yöntemin bütün yanılgıları bu yüzdendir.
Metafizik düşünce, insan düşüncesinin doğadan kopmasıyla başlamış ve bu güne kadar sürüp gelmiştir. Ne var ki insan düşüncesinin bu serüveni tarihsel süreçte mecburiydu.
Doğa üzerinde düşünmeye başlayan insan, bilimlerin hız kesmeden ilerlememeleri yüzünden belli bir aşamada düşüncesini doğa verileriyle denetlemek ve pratikte de geçerli olup olmadıklarını doğrulamak olanağından mecburi olarak yoksun bulunuyordu.
Bunun içindir ki düşünce ‘fizik’ten kopmuş ve mecburi olarak ‘metafizik’ hayaller kurma yolunu tutmuştur.
Düşüncesini daimi olarak fizik dünya ile bağımlı tutarak geliştirme durumunda bulunan insanın bu mecburi düşünsel serüveni, modern bilimin doğuşuyla, 17. Ve 18. Yüzyıllarda kendisine özgü bir bilimsel yöntem olmaya dönüşmüştür.
Çünkü bilimlerin gelişmesi sırasında ‘’doğabilimleri, özellikle olguları toplamak, çeşitli nesne ve olayları tasvir etmek ve sınıflandırmak’’ zorundaydı ve’’bir nesneyi tasvir etmek için onu öteki nesnelerin topundan ayırmak gerekiyordu.
Olguları birbirinden ayrı olarak, evrensel bağlılıkları dışında ele almak alışkanlığı burdan doğmuştur. Buysa nesnelerin gelişmesini, kaynaklarını görmeyi ve kendilerinden farklı olan başka nesnelerden dönüşme yolu ile nasıl meydana geldiklerini anlamayı olanaksız kılıyordu.
İşte, nesneleri birbirinden ayrı olarak ve gelişmeleri dışında ele alan ‘metafizik yöntem’ böyle doğdu ve uzun bir süre insanların bilinçlerine egemen olarak bilimsel düşünce alanında gelenekleşti’’.
Metafizik yöntem günlük hayatta ve bilimin aşağı derecelerinde az çok işe yaramış, ne var ki gelişmenin karmaşık süreçlerini çözümlemeye yetmemiştir.
Bundan başka kimi toplumsal şartlarda kimi toplumsal güçlerin siyasal çıkarlarını muhafaza etmeye da elverişli ve yatkındır. Örneğin düzenin değişmemesini isteyenler hemen metafiziğe sarılır ve metafiziğin bütün kurumlarını harekete geçirirler; çünkü metafiziğe göre varolan düzen sonsuz geçerlidir, hep böyleydi ve hep böyle kalacaktır.
Oluşmanın genel yasalarının bilgisinden, yapısı gereği mecburi olarak, yoksun bulunan ‘metafizik’; geçmişi aydınlatamaz, bugünü anlayamaz ve geleceği daha önce göremez.
‘Varolan’ı geçmişteki evrimi içinde çözümlemek, bugün neden böyle bulunduğunu anlamak ve gelişmenin etkin güdücülerine göre geleceğini tahmin etmek ancak ‘eytişim yöntemi’yle mümkündür.
Metafizik yöntemin araştırmada kullanmış olduğu araç; ‘biçimsel mantık (özdeşlik, çelişmezlik, üçüncü durumun olanaksızlığı)’tır. Bu mantıkla metafizik birbirlerine sıkıca bağlıdırlar.
Günümüzde, diyalektiğin büyük başarıları karşısında, bütün metafizik ve idealist öğretilerin mantıkçılığa dönüşmelerinin sebebi budur.
Çünkü mantık (biçimsel mantık N.) ‘’ her şeyi kesinlikle sınıflandıran (kesin biçimde, kesin sınırlarla N.), kendi kendisiyle özdeş görmemizi mecburi kılan, sonra da bizi seçmek-ya evet, ya hayır demek-durumunda bırakan ve iki karşıt durum arasında üçüncü bir olanak tanımayan bir araç, bir düşünme yöntemidir’’.
Doğasal, bilinçsel ve toplumsal süreçlerin sayısız örnekleri arasında herhangi birini seçersek bu mantığın şu sonucu mecburi olarak doğurduğunu görürüz: Demokrasi demokrasidir (özdeşlik), demokrasi karşıtı bulunan diktatörlük olamaz (çelişmezlik) ya demokrasiyi veya diktatörlüğü seçmek gerekir, bunların bir arada bulunabilecekleri üçüncü bir durum yoktur (üçüncü durumun olanaksızlığı).
Oysa burjuva demokrasileri gibi halk demokrasileri de kesin manası ile demokrasi değildirler. Bu demokrasiler karşıtı bulunan diktatörlüğü de içerirler ve böylece hem demokrasi, hem diktatörlük üçüncü durumun içindedirler.
Burjuva demokrasileri burjuva sınıfı için demokrasi, öteki derslikler için diktatörlük olduğu gibi sosyalist halk demokrasileri de işçi sınıfı için demokrasi, burjuva sınıfı için diktatörlüktür.
Bu örnekte açıkça görülmüş olduğu gibi, doğasal, bilinçsel ve toplumsal süreç metafizik mantığın ‘kesin’liğine hiç bir zaman uymamaktadır ve böylesine kesinlikler her zaman gerçekdışıdır.
Eytişimsel dünya görüşüne bağlı incelemeciler ‘metafizik yöntem’in ayırt edici niteliklerini şöyle saptamışlardır:
- Şeyler durağanlıkları, özdeşlikleri içinde görülür
- Şeyler birbirinden ayrılır, karşılıklı ilişkilerinden çözülür
- Şeyler arasında sonsuz bölmeler, aşılmaz duvarlar kurulur
- İki karşıt şeyin aynı zamanda varolamayacağı ileri sürülerek karşıtlar birbirinin karşısına konur.
Burada, herkesten önce, bugünkü bütün organik doğanın, bitkilerin, hayvanların ve dolayısı ile insanın da milyonlarca yıl süren bir evrim sürecinin ürünü olduğunu tanıtlayarak doğanın ‘metafizik anlayışı’na en büyük darbeyi indirmiş bulunan Darwin’i anmak gerek’’.
-Alinti-