Makinecilik Nedir, Ne Demektir?
Makinecilik, evrensel düzende fiziksel kanunların temelliliği anlayışı. Evrensel düzende fizik kanunlarının temelliği anlayışı, Antik Çağ’ın Leukippos, Demokritos kaynağından yola çıkıp en yetkin biçimine Descartes öğretisinde kavuşmuştur. Bu yüzden Dekartçılık‘a bir açıdan, Dirimselcilik karşıtı olarak Makinecilik de denir. Descartes doğayı fizik kanunlarıyla işleyen bir düzen olarak görüyordu.
Cansızlar ve canlılar bu fizik kanunlarıyla deviniyorlardı. Devim, basınç ve çarpmadan meydana gelen ve yer değiştirten bir olguydu. Her şey yer kaplıyor ve yer değiştiriyordu. Bu mekanik düzende ne rastlantı, ne de doğaüstü etkiler vardı. Canlılar da maddesel varlıklardı, demek ki özdeğin kanunlarına, eş deyişle fizik kanunlarına bağlıydılar.
Dirimselcilerin ileri sürdükleri gibi canlı ergenlikte bir hayat gücü düşlemek, temelsiz bir varsayımdı. Doğa, bitki, hayvan ve insan aynı mekanik kanunlarla işliyorlardı. Ruh, tüm bunların içinde yalnızca insanda vardı ama o da insanın maddesel yanı olan bedeni etkileyemez ve devindiremezdi. İnsanın us ve iradesiyle yapmış olduğu hareketler, beden hareketleri değil, ruh hareketleriydi. Kan dolaşımı, beslenme soluma vb. Gibi beden hareketleri, cansızlarda ve insandan başka canlılarda olduğu gibi aynı mekanik hukuk kurallarına bağlı mekanik hareketlerdi.
Descartes’ın bu maddeci ikiciliğiyle ilk defa, bütün ortaçağa egemen olan Aristotelesçiliğe karşı çıkılıyordu. Çünkü, skolastik felsefede büsbütün güçlenen Aristoteles anlayışına göre bedeni devingen ruhtu.’Descartes, bu ikiciliğiyle, ruh ve bedeni birbirinden kesin olarak ayırmış; bir yanıyla maddeciliği geliştirirken öteki yanıyla ruhçuluğu geliştirmiştir. Descartes’ın ve Dekartçılığın ilerici yanma karşı gerici yanı, büyük yanılgılar taşır. Her şeyden Önce makine insan tasarımı, insan kavramının bozulmasına dayanmaktadır. İnsanın makineye benzer hareketleri de vardır, ama insan hiç bir zaman bu hareketleriyle insan değildir.
İnsan, asla mekanik hareket kanunlarıyla davranmaz ve yaşamaz. Kaldı ki mekanik kanunlar somut makinelerin dışında var bulunan ve incelenen kanunlardır, metal makinelerin bile dışında olan bu kanunlar nasıl somut makinelere indirgenebilir ve hele nasıl somut insanın iç kanunları olarak ele alınabilir? Descartes’ın ve Dekartçılığın bu makineciliği, makineler bilimi anlamındaki çağdaş makinecilik anlayışı ile karıştırılmamalıdır. Aynı kavramın bu iki ayrı anlamı arasında hiç bir ilişki yoktur.
-Alinti-