Bazı insanlar damarların mavi görünme sebebinin kanın oksijen oranının düşmesinden kaynaklandığını düşünür. Ancak bu görüş, teknik nedenlerle tamamiyle hatalıdır. Peki o zaman neden içinde kıpkırmızı renkte bir sıvının aktığı damarlarımız, mavi ile yeşil arası bir renkte görürür?
Damarlar mavi görünür çünkü damarlardan yansıyan ışık, gözümüze gelmeden önce deri ve yağ katmanlardan geçer. Kırmızı ve mavi renkler farklı dalga boylarına sahiptir. Bu nedenle cilde nüfuz etme dereceleri birbirinden farklıdır. Bunun sonucu olarak kandan yansıyan mavimsi yeşil ışık gözlemcinin gözüne damarların mavi görünmesine neden olur. Ancak konuyu daha iyi anlamayabilmek için biraz daha detaya girmemiz gerekir.
Lise yıllarından hatırlayacağımız gibi kalbimize gelen kan ile kalbimizden çıkan kan içerik olarak birbirinden farklıdır.
Kalp dolaşım sistemimizin merkez organıdır. Aynı zamanda vücudun en önemli organlarından biridir. Akciğerlerin üzerinde sola yakın bir konumdadır. Biz daha 8 haftalık bir fetüsken atmaya başlar ve son nefesimizi verene kadar atmaya devam eder. Bu yüzden ona en çalışkan organ denir. Kalbimiz kanımızı vücudumuza pompalar, atar damarlar kalbimizden çıkan oksijen bakımından zengin kanı vücudumuza dağıtırken toplar damarlar vücudumuzun çalışması sırasında üretilen atıkla yani karbondioksitle dolu olan kanı yeniden kalbe taşır. Kan kalbin ilk iki odacığından sağ atrium (sağ kulakçık) ve sağ ventrikülden geçtikten sonra akciğerlere taşınır. Akciğerlerde karbondioksitten arınarak oksijenle dolarak yeniden kalbe gönderilir. Oksijen bakımından zenginleşmiş olan kan, bu defa kalbin diğer odacıkları sol atrium (sol kulakçık) ve sol ventrikülden geçerek yeniden vücuda dağılır.
Toplar Damarlar Mavi midir?
Birçok insan toplar damarlardaki kanın oksijenden arınmış olduğundan mavi olduğunu düşünür. Oysa bu doğru değildir. Hatta oksijenden arınmış olan kan oksijenli kandan çok daha kırmızıdır. O halde neden bileklerimizde ellerimiz ve bacaklarımızda gördüğümüz damarlar kırmızı değil de mavi renktedir?
Damarın rengi ışığın cilt katmanlarıyla nasıl etkileşime girdiğine bağlı olarak belirlenir. İnsan cildi hiçbir dalga boyundaki ışığı emmez ama kan, tüm dalga boylarının ışığını emer fakat kırmızı ışığı, diğerlerinden birazcık daha fazla emer. Üstelik mavi ışık, cilde kırmızı ışık kadar nüfuz edemez.
Atar damar, oksijen bakımından zengin kanı vücuda dağıtan, toplar damar ise karbondioksit dolu kanı yeninden kalbe taşıyan damarlardır. Derimizin yüzeyine yakın olan damarlar, toplar damarlardır. Bu nedenle de insanlar toplar damarların mavimsi göründüğüne inanır.
İlginç bir şekilde daha derinde olan damarlar, maviden çok kırmızı ışık yansımasına rağmen mavi görünür. Bu garip fenomen renk algısının göreceli olmasından kaynaklanır. Yani renkle ilgili algımız, çevredeki diğer renklerden etkilenerek belirlenir. Mesela mor bir topu kırmızı bir topun yanına koyacak olursanız moru daha çok mavimsi bir mor olarak algılarız. Benzer şekilde bazı damarların mavi görünmesinin nedeni derimizden mavi ışıktan daha fazla kırmızı ışık yansımasından kaynaklanır. Toplar damarlar daha ince duvarları olan geniş damarlardır ve atar damarlara oranla cildimizin yüzeyine daha yakındır. Bu nedenle atardamarlardan daha fazla toplar damarları görürüz.
Sonuç olarak eğer bir damar derinin yüzeyine yakınsa mavi ışığın neredeyse tamamı cilt tarafından emilir. Yani mavi cilde nüfuz etmez. Bu da damarın kırmızı görünmesini sağlar. Ancak damar biraz derindeyse 0,5 mm ya da daha fazlaysa durum değişir ve ne kırmızı ne de mavi ışık emilmez. Bu durumda yansıyan mavi ışığın yansıyan kırmızı ışığa oranı 2/3 civardında olacaktır. Böylece damarın rengi yeşil ile mavi arası bir renkte görünür.
Özetle, damarların mavi olması, taşıdıkları kanla (oksijenli / oksijensiz) kanla ilgili değildir; tamamen cildin altındaki konumlarına bağlı!
Kaynaklar:
Damarlar mavi görünür çünkü damarlardan yansıyan ışık, gözümüze gelmeden önce deri ve yağ katmanlardan geçer. Kırmızı ve mavi renkler farklı dalga boylarına sahiptir. Bu nedenle cilde nüfuz etme dereceleri birbirinden farklıdır. Bunun sonucu olarak kandan yansıyan mavimsi yeşil ışık gözlemcinin gözüne damarların mavi görünmesine neden olur. Ancak konuyu daha iyi anlamayabilmek için biraz daha detaya girmemiz gerekir.
Lise yıllarından hatırlayacağımız gibi kalbimize gelen kan ile kalbimizden çıkan kan içerik olarak birbirinden farklıdır.
Kalp dolaşım sistemimizin merkez organıdır. Aynı zamanda vücudun en önemli organlarından biridir. Akciğerlerin üzerinde sola yakın bir konumdadır. Biz daha 8 haftalık bir fetüsken atmaya başlar ve son nefesimizi verene kadar atmaya devam eder. Bu yüzden ona en çalışkan organ denir. Kalbimiz kanımızı vücudumuza pompalar, atar damarlar kalbimizden çıkan oksijen bakımından zengin kanı vücudumuza dağıtırken toplar damarlar vücudumuzun çalışması sırasında üretilen atıkla yani karbondioksitle dolu olan kanı yeniden kalbe taşır. Kan kalbin ilk iki odacığından sağ atrium (sağ kulakçık) ve sağ ventrikülden geçtikten sonra akciğerlere taşınır. Akciğerlerde karbondioksitten arınarak oksijenle dolarak yeniden kalbe gönderilir. Oksijen bakımından zenginleşmiş olan kan, bu defa kalbin diğer odacıkları sol atrium (sol kulakçık) ve sol ventrikülden geçerek yeniden vücuda dağılır.
Toplar Damarlar Mavi midir?
Birçok insan toplar damarlardaki kanın oksijenden arınmış olduğundan mavi olduğunu düşünür. Oysa bu doğru değildir. Hatta oksijenden arınmış olan kan oksijenli kandan çok daha kırmızıdır. O halde neden bileklerimizde ellerimiz ve bacaklarımızda gördüğümüz damarlar kırmızı değil de mavi renktedir?
Damarın rengi ışığın cilt katmanlarıyla nasıl etkileşime girdiğine bağlı olarak belirlenir. İnsan cildi hiçbir dalga boyundaki ışığı emmez ama kan, tüm dalga boylarının ışığını emer fakat kırmızı ışığı, diğerlerinden birazcık daha fazla emer. Üstelik mavi ışık, cilde kırmızı ışık kadar nüfuz edemez.
Atar damar, oksijen bakımından zengin kanı vücuda dağıtan, toplar damar ise karbondioksit dolu kanı yeninden kalbe taşıyan damarlardır. Derimizin yüzeyine yakın olan damarlar, toplar damarlardır. Bu nedenle de insanlar toplar damarların mavimsi göründüğüne inanır.
İlginç bir şekilde daha derinde olan damarlar, maviden çok kırmızı ışık yansımasına rağmen mavi görünür. Bu garip fenomen renk algısının göreceli olmasından kaynaklanır. Yani renkle ilgili algımız, çevredeki diğer renklerden etkilenerek belirlenir. Mesela mor bir topu kırmızı bir topun yanına koyacak olursanız moru daha çok mavimsi bir mor olarak algılarız. Benzer şekilde bazı damarların mavi görünmesinin nedeni derimizden mavi ışıktan daha fazla kırmızı ışık yansımasından kaynaklanır. Toplar damarlar daha ince duvarları olan geniş damarlardır ve atar damarlara oranla cildimizin yüzeyine daha yakındır. Bu nedenle atardamarlardan daha fazla toplar damarları görürüz.
Sonuç olarak eğer bir damar derinin yüzeyine yakınsa mavi ışığın neredeyse tamamı cilt tarafından emilir. Yani mavi cilde nüfuz etmez. Bu da damarın kırmızı görünmesini sağlar. Ancak damar biraz derindeyse 0,5 mm ya da daha fazlaysa durum değişir ve ne kırmızı ne de mavi ışık emilmez. Bu durumda yansıyan mavi ışığın yansıyan kırmızı ışığa oranı 2/3 civardında olacaktır. Böylece damarın rengi yeşil ile mavi arası bir renkte görünür.
Özetle, damarların mavi olması, taşıdıkları kanla (oksijenli / oksijensiz) kanla ilgili değildir; tamamen cildin altındaki konumlarına bağlı!
Kaynaklar:
