Eylemi düşünceye uygun olarak gerçekleştirebilme yetisi. İdealist öğretiler ‘irade’yi ‘özgürlük’ sayarlar ve bunu da ‘zorunluk’un karşısına koyarlar. Onlara göre zorunluluk varsa irade yoktur ya da bu durumda irade sadece törebilimsel alanın sınırları içinde mümkün olabilir, buna karşı irade varsa zorunluluk olmamalıdır.
Bu tartışma eytişimsel anlayışa erişilinceye kadar yüzyıllarca sürmüştür. Eytişimsel anlayış, ‘özgürlük’le ‘zorunluk’u bağımlı kıldığı bir yana, iradeyi bu tartışmanın dışında insansal bir bilinç olarak ele alır.
Eylemi düşünceye uygun olarak gerçekleştirebilme, ancak iç ve dış koşulların uygunluğuyla mümkün olur. Örneğin beden yapısı (iç koşullar) uygun olmayan bir insan ne kadar çok parası olursa olsun (dış koşullar) içki içemez. Buna karşı parası olmayan insan da beden yapısı ne kadar uygun olursa olsun içki içemez.
Demek ki ‘irade’, uluorta bir özgürlük değil, çeşitli koşullara bağlı ve onlarla belirlenen ve onları bilerek bir karar verme (ve davranma N.) özgürlüğüdür. İnsanın irade gücü doğuştan sahip olduğu bir yeti değil, bilgi ve deneyimlerinin meydana koyduğu bir yetidir.
Bu tartışma eytişimsel anlayışa erişilinceye kadar yüzyıllarca sürmüştür. Eytişimsel anlayış, ‘özgürlük’le ‘zorunluk’u bağımlı kıldığı bir yana, iradeyi bu tartışmanın dışında insansal bir bilinç olarak ele alır.
Eylemi düşünceye uygun olarak gerçekleştirebilme, ancak iç ve dış koşulların uygunluğuyla mümkün olur. Örneğin beden yapısı (iç koşullar) uygun olmayan bir insan ne kadar çok parası olursa olsun (dış koşullar) içki içemez. Buna karşı parası olmayan insan da beden yapısı ne kadar uygun olursa olsun içki içemez.
Demek ki ‘irade’, uluorta bir özgürlük değil, çeşitli koşullara bağlı ve onlarla belirlenen ve onları bilerek bir karar verme (ve davranma N.) özgürlüğüdür. İnsanın irade gücü doğuştan sahip olduğu bir yeti değil, bilgi ve deneyimlerinin meydana koyduğu bir yetidir.