İlk Kez Ölen Bir Yıldızın Kara Deliğe Dönüşümü Gözlendi

[Ahmet]

Tarihte ilk kez astronomlar ölen bir yıldızın, yeniden bir kara delik oluşturmasına tanık oldular. Güneşimizden 25 kat daha büyük olan bu yıldız çok büyük bir patlamayla parlak bir süpernovaya dönüşmesi gerekirken, gerisinde bir kara delik oluşumuna neden oldu. “Bu gibi dev çöküşlerin çoğu, neden çoğu yıldızda nadiren süpernova görüldüğünü açıklayabilir, ” diyor Ohio State Üniversitesi ve Gözlemsel Kozmoloji’nden Prof. Christopher Kochanek. Öyle görünüyor ki; bu gibi yıldızların % 30 kadarı süpernova olmadan sessizce kara deliğe dönüşüyor. “Bu bir yıldızın süpernova oluşumundan hemen sonra kara delik oluşturabileceğine dair tipi bir görüş içeriyor. Eğer yıldız süpernova oluşturmada geride kalırsa halen kara delik oluşturabilir. İşte bu da en büyük yıldızlarda neden süpernova görmediğimizi açıklayabilir,” diyor Kochanek. Prof. Kochanek’in liderlik ettiği astronomlardan oluşan bir ekip, Large Binocular Teleskopu kullanarak, diğer galaksilerdeki süpernovaların nasıl çöktüğünü araştırıyor. Havai Fişek Galaksisi’nden Süpernovalar Hep Görülüyor 22 milyon ışık uzaktaki NGC 4946 adlı galaksinin takma ismi Havai Fişek Galaksisi, çünkü sürekli süpernovalar oluyor. Aslında SN 2017 eaw 14 Mayıs’ta maksimum parlaklığa yakın bir şekilde parladığı keşfedildi. 2009 ‘da başlayarak N6946-BH1 galaksisinin zayıfça parladığı gözlendi. 2015’den itibaren, sönerek yok oldu. Astronomlar Hubble Uzay Teleskopu’nu yıldızın konumuna çevirerek halen soluk bir şekilde de olsa onu gözlemlemek istedi. Ayrıca Spitzer Uzay Teleskopunu da kullanarak bölgeden yayılan kızılötesi radyasyonu aradı. Eğer yıldız halen oradaysa bu bir işaret olacaktı ya da toz bulutunun gerisinde saklanmış olabilirdi. Bütün testler negatif çıktı. Yıldız artık orada değildi. Fakat dikkatli bir eleme işlemiyle araştırmacılar yıldızın kara deliğe dönüşmüş olabileceği sonucuna vardılar. Araştırmacılar N6946-BH1’in son 7 yıllık araştırmada çöken tek süpernova olduğunu bildiriyor. Diğer 6 yıldız ise normal süpernovalar oluşturdu. Bu % 10 ila % 30 arasında çökmüş süpernova oluşturabileceğini ortaya koyuyor. Araştırmacı Krzystof Stanek, bu keşfin çok büyük kara deliklerin kökenine çıkarımlar taşıdığını düşünüyor.LIGO deneyinde kütleçekim dalgalarının bulunması gibi bir etki. Bu büyük yıldız süpernova oluşturabilirdi-bu proses esnasında dış tabakalarının büyük kısmını patlatırdı- ve halen dev bir kara delik oluşturabilecek kütleye ve dolayısıyla LIGO’nun tespit edeceği ölçeğe sahip olurdu. “Eğer süpernova olmasaydı, çok büyük bir kara delik yapmanın daha kolay olduğundan şüpheneliyorum,” diyor Stanek.