E
Eqe
Guest
İç Anadolu Bölgesinin Yeryüzü Şekilleri Nasıldır ?
İç Anadolu Bölgesi'nin yüzey biçimi, çevreden ortaya doğru giderek alçalan yapısıyla yayvan bir çanağı andırır. Bu geniş bölgeyi coğrafi bakımdan Konya bölümü, Yukarı Sakarya bölümü, Orta Kızılırmak bölümü ve Yukarı Kızılırmak bölümü olarak dörde ayırarak inceleyebiliriz.
Bütünüyle kapalı ve geniş bir havza olan Konya bölümünü belirleyen başlıca yüzey şekilleri Cihanbeyli ve Obruk yaylaları ile Konya Ovası'dır. Burada ayrıca, sönmüş birer yanardağ olan Karacadağ ve Karadağ gibi tek tek bazı dağlar da yükselir. Türkiye'nin tahıl ambarı olarak nitelenen Konya Ovası, Konya kenti yakınından Ereğli kentinin kuzeydoğusuna kadar uzanır. Ovanın kuzey kesiminde, rüzgâr aşındırması sonucunda oluşan kumullar Karapınar çevresine yarı çöl görünümü vermiştir.
Bölgenin Yukarı Sakarya bölümünün yüzey şekillerini Türkmen Dağı, Sivrihisar Dağı ve kuzey sınırında Sündiken Dağları ile bunların arasındaki Eskişehir ve Yukarı Sakarya ovaları oluşturur. Ankara'nın doğusunda yer alan İdris Dağı ile Elma Dağı da bu bölümün başlıca yükseltileridir. Başlıca yüksek düzlükler ise Haymana Yaylası ile Yazılıkaya Yayla-sı'nın doğu kesimidir.
Çankırı'dan Toroslar'a kadar uzanan ve içine Kızılırmak yayını alan Orta Kızılırmak bölümünün güneyinde Kayseri ile Karaman arasında Erciyas, Melendiz ve Hasan dağları bir dizi oluşturarak yükselir. Erciyas Dağı'nın 3.917 metreye yükselen doruğu İç Anadolu Bölgesi'nin en yüksek noktasıdır. Karadeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi arasına sokulmuş olan Yukarı Kızılırmak bölümü bölgenin en dağlık yeridir. Burada dağ sıraları güneybatı kuzeydoğu doğrultusunda birbirine paralel uzanır. Bu bölümdeki başlıca yükseltiler Akdağlar, Tecer, Çamlıbel ve Hınzır dağlarıdır.
İç Anadolu Bölgesi'nden kaynaklanan suların çoğu Kızılırmak ve Sakarya ırmakları aracılığıyla Karadeniz'e akar. Çekerek Irma-ğı'nın suları da Yeşilırmak'a katılarak Karadeniz'e ulaşır. Uzunyayla yöresinden kaynaklanan sular Zamantı Irmağı'nın bölge sınırları dışında katıldığı Seyhan Irmağı aracılığıyla Akdeniz'e ulaşır. Bölgenin doğu kesiminden kaynaklanan Çaltı ve Tohma suları ise Fırat Irmağı aracılığıyla Basra Körfezi'ne dökülür. Bu akarsulardan bazılırı, eski jeolojik çağlarda yerkabuğunun oluşması sırasında kırılarak çöken alanlarda akmaktadır. İç Anadolu Bölgesi'nin yüksek kesimlerinden kaynaklanan bazı küçük akarsular lise denize ulaşamaz ve kapalı havzalara yönejir. Bölgenin alçak yörelerinde bulunan bu kapalı havzaların en çukur kesimlerinde akarsular ya bir göl ya da bir bataklık oluşturur. Bıjı akarsuların en önemlileri Çumra yöresi ile| Konya Ovası'nın batı kesiminin sulanmasında yararlanılan Çarşamba Çayı'dır.
İç Anadolu Bölgesi'nde Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tua Gölü ile Tuzla, Seyfe, Çavuşçu ve Akşehin gölleri yer alır. Eber Gölü'nün doğu kesilin bölge sınırları içindedir. İç Anadolu BrJlgesi'nde tarım yapılan toprakları sulama ve] enerji üretimi amacıyla kurulan birçok barajın ardında suların birikmesiyle oluşan bazı iyapay göller de vardır. Bunların en önemlisi Hirfanlı baraj gölüdür.
İç Anadolu Bölgesi'nin yüzey biçimi, çevreden ortaya doğru giderek alçalan yapısıyla yayvan bir çanağı andırır. Bu geniş bölgeyi coğrafi bakımdan Konya bölümü, Yukarı Sakarya bölümü, Orta Kızılırmak bölümü ve Yukarı Kızılırmak bölümü olarak dörde ayırarak inceleyebiliriz.
Bütünüyle kapalı ve geniş bir havza olan Konya bölümünü belirleyen başlıca yüzey şekilleri Cihanbeyli ve Obruk yaylaları ile Konya Ovası'dır. Burada ayrıca, sönmüş birer yanardağ olan Karacadağ ve Karadağ gibi tek tek bazı dağlar da yükselir. Türkiye'nin tahıl ambarı olarak nitelenen Konya Ovası, Konya kenti yakınından Ereğli kentinin kuzeydoğusuna kadar uzanır. Ovanın kuzey kesiminde, rüzgâr aşındırması sonucunda oluşan kumullar Karapınar çevresine yarı çöl görünümü vermiştir.
Bölgenin Yukarı Sakarya bölümünün yüzey şekillerini Türkmen Dağı, Sivrihisar Dağı ve kuzey sınırında Sündiken Dağları ile bunların arasındaki Eskişehir ve Yukarı Sakarya ovaları oluşturur. Ankara'nın doğusunda yer alan İdris Dağı ile Elma Dağı da bu bölümün başlıca yükseltileridir. Başlıca yüksek düzlükler ise Haymana Yaylası ile Yazılıkaya Yayla-sı'nın doğu kesimidir.
Çankırı'dan Toroslar'a kadar uzanan ve içine Kızılırmak yayını alan Orta Kızılırmak bölümünün güneyinde Kayseri ile Karaman arasında Erciyas, Melendiz ve Hasan dağları bir dizi oluşturarak yükselir. Erciyas Dağı'nın 3.917 metreye yükselen doruğu İç Anadolu Bölgesi'nin en yüksek noktasıdır. Karadeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi arasına sokulmuş olan Yukarı Kızılırmak bölümü bölgenin en dağlık yeridir. Burada dağ sıraları güneybatı kuzeydoğu doğrultusunda birbirine paralel uzanır. Bu bölümdeki başlıca yükseltiler Akdağlar, Tecer, Çamlıbel ve Hınzır dağlarıdır.
İç Anadolu Bölgesi'nden kaynaklanan suların çoğu Kızılırmak ve Sakarya ırmakları aracılığıyla Karadeniz'e akar. Çekerek Irma-ğı'nın suları da Yeşilırmak'a katılarak Karadeniz'e ulaşır. Uzunyayla yöresinden kaynaklanan sular Zamantı Irmağı'nın bölge sınırları dışında katıldığı Seyhan Irmağı aracılığıyla Akdeniz'e ulaşır. Bölgenin doğu kesiminden kaynaklanan Çaltı ve Tohma suları ise Fırat Irmağı aracılığıyla Basra Körfezi'ne dökülür. Bu akarsulardan bazılırı, eski jeolojik çağlarda yerkabuğunun oluşması sırasında kırılarak çöken alanlarda akmaktadır. İç Anadolu Bölgesi'nin yüksek kesimlerinden kaynaklanan bazı küçük akarsular lise denize ulaşamaz ve kapalı havzalara yönejir. Bölgenin alçak yörelerinde bulunan bu kapalı havzaların en çukur kesimlerinde akarsular ya bir göl ya da bir bataklık oluşturur. Bıjı akarsuların en önemlileri Çumra yöresi ile| Konya Ovası'nın batı kesiminin sulanmasında yararlanılan Çarşamba Çayı'dır.
İç Anadolu Bölgesi'nde Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tua Gölü ile Tuzla, Seyfe, Çavuşçu ve Akşehin gölleri yer alır. Eber Gölü'nün doğu kesilin bölge sınırları içindedir. İç Anadolu BrJlgesi'nde tarım yapılan toprakları sulama ve] enerji üretimi amacıyla kurulan birçok barajın ardında suların birikmesiyle oluşan bazı iyapay göller de vardır. Bunların en önemlisi Hirfanlı baraj gölüdür.