Evinizdeki Malzemelerle Yapabileceğiniz 6 Basit Astronomi Deneyi

Bilime ilgi duyuyorsanız ya da etrafınızda bilimle ilgilenen birileri varsa evinizde oldukça basit astronomi çalışmaları yapabilirsiniz. Bu çalışmaları yapmak için gündelik hayatta kullandığınız eşyalar ve malzemeler yeterli olacaktır.

Güneş tutulmalarını görebilmemizin nedeni nedir? Ay yüzeyindeki kraterler nasıl oluşur? Neden mevsimler var? Bu tür sorular sık sık sorulur. Cevaplamasıysa her zaman o kadar basit olmayabilir.

Astronomiyi ve bilimsel fenomenleri açıklamak aslında çok kolay olabilir. Yeter ki doğru deneyi yapın. Evde yapabileceğiniz, her gün kullandığınız malzemelerle hazırlanabilen 6 farklı astronomi deneyini anlatıyoruz.

1. Krater deneyi:​

Bu deneyde Ay yüzeyindeki kraterlerin nasıl oluştuğunu gösterebilirsiniz. Ay yüzeyi; geniş ovalar ve kraterlerle doludur. Bu yapıların oluşumuysa oldukça ilgi çekici bir konudur.

Gerekenler: ​

• Leğen
• Un
• Kakao
• Çeşitli boyutlarda misketler

Bu deney, bize Ay yüzeyinde milyonlarca yıl içerisinde neler olduğunu kısaca gösterme açısından faydalı bir çalışma olacak. İlk olarak leğeni ya da seçtiğimiz başka bir kabı 3 cm yüksekliğinde un ile dolduruyoruz. Ardından üstüne kakao serpiyoruz. Kakaoyu eklemedeki amaç, kraterlerin belli olmasını sağlamak. Daha sonra da çeşitli boyutlardaki misketlerimizi farklı hızlarda bu yığına atıyoruz. Sonuçta irili ufaklı bir sürü kraterle karşılaşacaksınız.

2. Ay ve Güneş’in çapını ölçmek:​

Güneş ile aramızda 150 milyon kilometre mesafe bulunuyor ancak bu durum, evimizin balkonunda otururken Güneş’in boyutlarını hesaplamamıza bir engel teşkil etmiyor. Bu deney için de çok basit malzemeler kullanıyoruz.

Gerekenler:​

• Ayakkabı kutusu
• Alüminyum folyo
• Bant
• Beyaz kağıt
• Cetvel
• İğne

Öncelikle ayakkabı kutusunun kısa olan yan yüzeylerinden birine 2x2 cm boyutunda bir delik açıyoruz. Daha sonra bu açıklığı alüminyum folyo ile kapatıp folyoyu da bantla tutturuyoruz. Kutunun diğer yüzeyin iç tarafına da beyaz kağıt koyuyoruz. Daha sonra da kutunun ön tarafını yıldızımıza doğru çeviriyoruz. Kağıtta ortaya çıkan Güneş görüntüsünü cetvelle ölçerek işlemin ilk kısmını tamamlıyoruz.
Güneş’in çapı = Görüntü boyu / Kutunun uzunluğu x 149.600.000 kilometredir. Ay için de aynı yöntem kullanılabilir. O zaman tek yapmanız gereken çarptığınız sayıyı 384.000 kilometre yapmak.

3. Dönme hareketinin gezegen şekline etkisi:​

Gezegenlerin hiçbiri, bizimki de dâhil olmak üzere mükemmel küre şekline sahip değildir. Kutuplardan basık, ekvatordan şişik bu şekle geoit adı verilir. Bu şeklin ortaya çıkmasının arkasındaki sebep ise gezegenlerin dönme hareketidir. Bu durumu bir deneyle gösterebiliriz.

Gerekenler:​

• Karton
• Yapıştırıcı
• Çubuk
• Cetvel
• Makas
• Gönye

Çubuğun 2 ucuna takmak üzere 2 tane 4 cm çapa sahip daireyle bir de ortaya takacak 1 adet 3 cm çapında daire kesiyoruz. Uçlara takacağımız 2 parçaya açacağımız delikler küçük olurken ortadaki parçaya daha geniş bir delik açıyoruz. Böylece parçalar çubuğun üzerinde hareket edebiliyor. Ardından da iki parçayı 8 adet karton şeritle birleştiriyoruz. Çubuğu daha hızlı çevirdikçe 'gezegenimiz' de ona göre basık hâle gelip şişkinleşecektir. Ara disk ise hep çubuğu ortalama eğiliminde olacaktır.

4. Güneş sisteminin boyutlarını ölçmek:​

Güneş Sistemi, oldukça büyük olsa da onun da boyutlarını odamızda ölçebilmemiz mümkün. Bu deneyle gezegenleri ve aralarındaki farkı daha kolay açıklayabiliriz.

Gerekenler:​

• 1 rulo tuvalet kağıdı
• Gönye
• Karton

Öncelikle bu modelde Dünya’nın çapı 1 cm olacak. Güneş’i sisteme dâhil etmiyoruz zira kendisinin ölçekli modelinin çapı 2,2 m olacak. Gezegenler arasındaki mesafeyi ise tuvalet kağıdı ile göstereceğiz. Tuvalet kağıdı ise genel olarak eşit boyutlu yapraklarıyla mesafeyi gösterecek.
Tuvalet kağıdımız ölçeğimizle uymuyor zira öyle olsa Neptün için bize 7 km tuvalet kağıdı gerekirdi. Ölçek için gerekenleri ise şuradaki tabloda bulabilirsiniz.

5. Mevsim deneyi:​

Dünya üzerinde 4 farklı mevsim yaşanıyor. Bu mevsimlerin oluşmasının nedeniyse eksenin eğik olması. Yapacağımız deney ise oldukça basit.

Gerekenler:​

• Lamba
• Portakal
• Çubuk

Lambayı Güneş olarak görüyoruz. Portakal ise Dünya’yı temsil ediyor. Portakala eksen olarak bir çubuk takıyor ve çubuğu hafifçe eğiyoruz. İdeali, Dünya gibi 23,5 derece eğim vermektir.
Gezegenimizi ışığın etrafında döndürdükçe ışık alan kısımlar değişiyor. Teknik olarak Güneş etrafındaki döngü de böyle gerçekleşiyor. Sonunda da mevsimler ortaya çıkıyor.

6. Tutulmalar neden olur?​

Bu deneyde de tutulmaların nasıl gerçekleştiğini uygulamalı olarak görme şansı elde ediyoruz. Bu basit deney, temel fizik ve matematiğe dayanıyor.

Gerekenler:​

• Tenis topu
• Büyük top
• Lamba

Lambanın tek bir yöne ışık vermesi oldukça önemli. Topları aynı hizaya yerleştiriyoruz. Küçük olan top Ay’ı temsil edecek. Daha büyük olan top ise gezegenimizi gösteriyor. Ay, Dünya’nın önünde ise büyük top üzerindeki gölge kısım, Güneş tutulmasını gösteriyor. Küçük top büyüğünün gölgesinde kaldığındaysa Ay tutulması gerçekleşiyor.



-Alinti-