E
Eqe
Guest
Erkek üreme sisteminde testisler (erbezleri), epididim, meni kesecikleri, prostat, boşaltım kanalı, meni (sperma sıvı, ejakülat, seminal sıvı) gibi organlar bulunmaktadır. Ancak biyoloji kaynaklarında ve milli eğitim müfredatında ele alınan erkek üreme sistemi testisler, yardımcı bezler ve penis olmak üzere 3 kısıma ayrılmaktadır.
Erkek Üreme Sistemi
Testisler
.
Spermatogenez (Sperm Oluşumu)
Sperm Yapısı
Yardımcı Besinler
Penis
Erkek Üreme Sistemini Kontrol Eden Hormonlar
Erkek üreme sistemini kontrol eden 3 adet hormon bulunmaktadır. Bunlar;
Erkek Üreme Sistemi
Testisler
- Erkeklerin eşey bezleri olarak adlandırılan testisler iki adettir ve yapılarında testis torbaları (skrotum) bulunmaktadır.
- Erkek üreme sisteminde bulunan testislerin en temel görev ise hormonların salgılanmasını sağlamak ve erkek üreme hücresi olan spermlerin üretilmesini sağlamaktır.
.
- Embriyonun gelişim evresinde karın boşluğunda yer alan testisler, doğum sonra
yer alırlar. - Testislerin testis torbaları olan skrontumlarda yer alması sperm üretebilmeleri açısında önemlidir. Nedeni ise spermlerin vücut sıcaklığında üretilememeleridir.
- Her testis yapısında kıvrımlı seminifer tüpçükler bulunmaktadır. Bu seminifer tüpçüklerin arasında dağılmış durumundaleyding hücreleri bulunur. Bu yapılar testosteron hormonu salgılamaktadır.
- Seminifer tüpçüklerin yapısında leyding hücreleri dışında sperm ana hücreleride bulunmaktadır. Bu sperm ana hücreleri spermatogenez ile sperm oluşumunu sağlamaktadır.
Spermatogenez (Sperm Oluşumu)
- Testislerin içerisindeki seminifer tüplerin içerisinde yer alan sperm ana hücreleri 2n kromozomludur.
- 2n kromozomlu bu hücrelere spermatogonyum denilmektedir.
- Ergenliğe erişmemiş erkeklerde spermatogonyum hücreleri mitoz bölünme ile çoğalmaktadır.
- Ergenliğe erişmiş erkek bireyde ise belli bir dönem daha mitoz bölünme ile çoğalmaya devam eder.
- Büyüyüp gelişen spermatogonyumlar belli bir olgunluktan sonra mayoza hazır hale gelir.
- Bu hücreler ise artık spermatogonyum olmaktan çıkar birincil spermatosit adını alırlar.
- 2n kromozomlu spermatositler mayoz bölünmeye Mayoz Bölünme ve Evreleriuğrar ve mayoz 1 evresinin sonunda n kromozomlu 2 yeni hücre meydana gelir. Meydana gelen bu yeni hücrelerede spermatosit denilmektedir.
- İkincil spermatositler mayoz bulunmanın 2 evresinin sonunda ise n kromozomlu 3 spermatit oluşur.
- Sağlıklı eşit büyükteki spermatitler eşit miktarda sitoplazma ve genetik materyal içermektedir.
- Gelişen spermatitler seminifer tüpçükleri terk ederek depo edilmek için epididimis kanalına geçer.
- Epididimis kanalında 20 gün boyunca bekleyen spermatitler farklılaşarak hareket ve döllenme yeteği kazanır. Döllenme yeteneği kazanmış spermatit hücrelerine sperm denilmektedir.
- Seminifer tüpçüklerde bulunan sertoli hücreleri spermlerin beslenme ve korunma görevini gerçekleştirmektedir.
- Gelişip olgunlaşan sperm hücreleri epididimisten vas deferense kısmına geçer.
- Ves deferense kanalı sperm hücrelerinin üretra iletilmesini sağlamaktadır. Üretraya ulaşan sperm hücreleri ise buradan dışarı atılır.
Sperm Yapısı
- Erkek üreme sisteminde yer alan sperm hücreleri baş, orta kısım ve kamçı kısımlarından oluşmaktadır.
- Spermin baş kısmında 23 kromozoma sahip bir çekirdek bulunmaktadır.
- Spermin baş kısmının en uç noktasında içerisinde sindirim enzimleri bulunan akrozom adı verilen yapı bulunmaktadır.
- Akrozom içerisinde bulunan sindirim enzimleri yumurta zarının eritilmesinde görev almaktadır.
- Spermin orta kısmında ise bol miktarda mitokondri bulunmaktadır.
- Orta kısımda bulunan mitokondrilerin ATP üretimi için kullanılır.
- Mitokondri’nin ürettiği ATP enerjisi spermin kamçı kısmında bulunan mikrotübüler tarafından kullanılarak hareket etmeleri sağlanmaktadır.
- Spermlerin kamçı kısımları sayesinde sperm hareket edebilir ve yumurta hücresine doğru gidebilir.
Yardımcı Besinler
- Erkek üreme sisteminde yer alan yardımcı bezler, spermlerin hareket etmelerini ve beslenmelerini sağlayan seminal sıvıları üreten bezlerdir. Peki seminal sıvılar nelerdir? Prastat vezi, seminal kesecik ve Cowper bezi seminal bezlerdir.
- Prostat bezinde bulunan az miktarda bazik özelliğe sahip olan sıvısı, spermlerin ortamının nötrleşmesinde rol almaktadır.
- Prostat bezinin bu özelliği sayesinde spermin yumurtayı döllemesi için uygun ortam hazırlanmış olunur.
- Prostat bezi idrar kesesinin altında üretrayı saracak şekilde yer alır.
- Spermin atılması esnasında protastın çevresinde yer alan kaslar istemsiz olarak kasılır ve spermin üretraya boşaltılırken idrarın da üretya geçişi engellenir. Böylelikle prostat bezi spermi ile idrarın aynı anda çıkmasını engellemiş olur.
Penis
- Erkek üreme sistemi arasında yer alan penis çiftleşme organıdır.
- Spermler, yardımcı bezlerin salgıladığı seminal sıvılar ve idrar penis yardımıyla dışarı atılmaktadır.
Erkek Üreme Sistemini Kontrol Eden Hormonlar
Erkek üreme sistemini kontrol eden 3 adet hormon bulunmaktadır. Bunlar;
- FSH (folikül uyarıcı hormon)
- LH (lüteinleştirici hormon)
- Androjenler (testesteron)
- Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve lüteinleştirici hormon (LH) beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanmaktadır. Testesteron (androjenler ) ise testis içerisinde bulunan leyding hücreleri tarafından salgılanmaktadır.
- Hipofiz bezi tarafından salgılanan FSH hormonu testislerde sperm oluşumunu uyarır ve sperm oluşumunu olarak adlandırılan spermatogenezi başlatır.
- Hipofiz bezinden salgılanan LH hormonu ise testislerin yapısı içerisinde bulunan leyding hücrelerini uyararak testesteron salgılanmasını sağlamaktadır.
- Leyding hücreleri tarafından salgılanan testesteron hormonu, sperm oluşumu olan spermatogenezi ve erkek bireylere ait bir özellik olan kıllanma, ses kalınlığı gibi ikinci eşey özellikleri ortaya çıkarmaktadır.
- FSH ve LH hormonu hem erkek hemde dişi üreme sisteminde yer alan hormonlardır.